Hulpmiddelen bij sensorische integratie

We kennen allemaal wel iemand die in onze ogen te druk is, afwezig over komt, emotioneel onstabiel lijkt of met zijn handen nergens vanaf kan blijven. Of dit nu een kind is, een volwassenen, een baby of een ouderen, het kan bij iedereen voorkomen. Soms vinden we dit gedrag irritant, een ander moment vinden we het leuk en weer een ander moment hebben we hier onze vraagtekens bij. Waar komt dit gedrag eigenlijk vandaan? Doet die persoon dat expres?  Om maar meteen antwoord te geven op deze vragen kunnen we concluderen dat iemand dit in de meeste gevallen niet met opzet doet. Dit zijn allemaal uitingen die het gevolg kunnen zijn van de prikkelverwerking of sensorische integratie.

Prikkelverwerking problematiek

Prikkelverwerking, ook wel sensorische integratie, is een proces dat bij iedereen in het lichaam plaats vind. De sensorische informatie verwerking zorgt ervoor dat het lichaam in staat is te reageren op alles wat in de omgeving plaatst vind. Dit gebeurt doordat de zintuigen een prikkel registreren en deze vervolgens geleiden naar de hersenen, waar de prikkels verwerkt worden. Hierna geven de hersenen een seintje naar de spieren en gewrichten om een reactie plaats te laten vinden. De mate waarop mensen prikkels verwerken is bij iedereen anders. De een is gevoeliger voor prikkels dan ander ook kan iemand juist ongevoelig zijn voor prikkels en hierdoor actief naar prikkels opzoek gaan. Beide gevallen kan als belemmerend ervaren worden. Zowel voor de persoon zelf als voor een ander. Gelukkig bestaan er verschillende hulpmiddelen die kunnen helpen bij prikkelverwerking problematiek.

Gevoelig voor prikkels of prikkels vermijden

Wanneer je gevoelig bent voor prikkels kunnen prikkels extra hard binnen komen. Zo kan je meer last hebben van geluiden in de omgeving, fel licht vervelend vinden en vind je het bijvoorbeeld niet prettig om aangeraakt te worden. Ook kan het voorkomen dat je niet goed kan doorslapen omdat je van ieder geluid in de nacht wakker wordt. Vaak leiden te veel prikkels tot onrust en stress. Hulpmiddelen die kunnen helpen zijn bijvoorbeeld een verzwaringsvest, een verzwaringsdeken, een verzwaringskussen of juist het voorkomen van die irritante prikkels. Bijvoorbeeld door gordijnen voor de ramen te hangen, de helderheid van een beeldscherm te verlagen of het verwijderen van etiketjes uit de kleding. Verzwaard materiaal helpt bij het kalmeren van het lichaam. Doordat er diepe druk wordt toegepast op het lichaam, krijgen de hersenen een seintje dat de omgeving veilig is. De sensorische integratie kan hierdoor reguleren waardoor het zenuwstelsel terug naar rust keert. Mede door de rust als de continue diepe druk die op het lichaam staat, zullen andere prikkels uit de omgeving minder hard binnen komen.   

Prikkels verminderd registreren of prikkel zoekend gedrag

Wanneer je prikkels niet zo goed registreert of verwerkt, ga je vaak uit nature extra opzoek naar prikkels om toch de prikkeldrempel te bereiken. Dit doe je bijvoorbeeld door veel in de weer te zijn, van alles aan te raken en niet stil te kunnen zitten. Voor anderen kan dit over komen als druk en vervelend gedrag, terwijl jij je best doet om alert te kunnen blijven. Wanneer prikkels niet goed binnen komen en je niet de behoefte hebt om actief meer prikkels te gaan zoeken, kan je afwezig overkomen voor de buitenwereld. Ook kan het zijn dat je pas laat reageert, gesprekken niet goed kunt volgen of niet goed mee kan komen op school. Ook dit kan vervelend zijn voor jezelf of voor een ander. Hulpmiddelen die hierbij kunnen helpen zijn het toedienen van extra prikkels. Voor iemand die erg opzoek is naar prikkels zouden extra klusjes of beweeg momentjes goed kunnen helpen. Iemand die niet actief opzoek gaat naar prikkels kan baat hebben bij het versterken van de prikkels door bijvoorbeeld een opdracht extra duidelijk uit te leggen. Een andere manier van het versterken van de prikkels is het toedienen van diepe druk. Een verzwaringsdeken kan helpen bij het beter inslapen op het moment dat het lichaam nog veel onrust ervaart. Een verzwaringsvest of een verzwaringskussen kan helpen bij het beter concentreren en stil blijven zitten. Doordat er continu prikkels worden gegeven door middel van diepe druk, heeft het lichaam minder behoefte om zelf actief opzoek te gaan naar prikkels. Daarbij wordt ook de prikkeldrempel behaald en is de persoon in staat om zich goed te concentreren. 

Bekijk hier voorbeelden van sensorische integratiestoornissen bij kleuters en jonge kinderen. Zodat jij het gedrag kan herkennen.